Álvaro Cunqueiro forma parte, con outros poetas tan destacados como Igrexa Alvariño ou Carballo Calero, do que cabe identificar como Grupo da República, isto é, conxunto de escritores (e intelectuais e artistas) que abre a súa manifestación entre 1930-1936. De feito, en coincidencia de razón cronolóxica e estética coa xeración vangardista (Manuel Antonio, Amado Carballo, M. L. Acuña, Bouza-Brey, Pimentel, A. Casas), a que verdadeiramente trae, con impulso de ruptura, os signos da modernidade á lírica galega, de modo que ese grupo roto, logo, pola guerra civil preséntase como unha segunda comunidade de idade da citada xeración, e, á súa vez, caracterízase polo seu carácter acumulativo¸ quere dicirse que confirma e ata intensifica as liñas de modernidade abertas polos maiores, ou ramas fundamentais da lírica de tradición simbolista.
Nese cadro ou marco, pois, a obra poética cunqueiriana aparece marcada por tres moi evidentes trazos caracterizadores. En primeiro termo, pola súa brevidade (como a de Manuel Antonio, Amado Carballo, Bouza ou Pimentel), pois o seu corpus á espera de recolección de textos dispersos ou inéditos redúcese a cinco libros en galego (e un en castelán).
Nese cadro ou marco, pois, a obra poética cunqueiriana aparece marcada por tres moi evidentes trazos caracterizadores. En primeiro termo, pola súa brevidade (como a de Manuel Antonio, Amado Carballo, Bouza ou Pimentel), pois o seu corpus á espera de recolección de textos dispersos ou inéditos redúcese a cinco libros en galego (e un en castelán).
Logo, está o trazo da discontinuidade, xa que se no momento de manifestación do grupo en só dous anos edita tres libros fundamentais (Mar ao Norde, Poemas do se e non e Cantiga nova que se chama ribeira), ata a plena posguerra non aparecerá o segundo (Dona do corpo delgado, 1950), e xa, trinta anos despois (1980), o seu último Herba aquí ou acolà.
Para rematar, o seu corpus lírico responde, con profunda razón unitaria, e aí radica a súa tan fonda autenticidade creadora, a unha poética mantida con exemplar fidelidade, e que non deixou de ocasionarlle, de modo especial no período de hexemonía da palabra de razón histórica, inxustos silencios e marxinacións. Unha poética, en fin, que el intuía nas «verbas» («como están as imaxes nos espellos»), na fermosa «música» que acompaña ás palabras, e nunha «veracidade sentimental» que se cumpre ou satisfai, plenitude dunha encarnación, con palabras.
Claro que, ademais, e como fonte íntima e cordial desa «veracidade sentimental», todo o seu mundo poético, outra razón intensa de unidade, quedou configurado sempre, e en tensión permanente, sobre dúas forzas temáticas determinantes: por unha banda ,eixo de positividade, un ilusionado impulso amoroso, un anhelado ideal de beleza como plenitude; por outra ,sería de negatividade , o «dolorido sentir» do tempo e o acabamento, da soidade, da desposesión e a morte.
Esta proclamada unidade da súa obra non nega determinados matices ou transicións, ben evidentes, desde logo. Así, o seu ciclo de mocidade, os seus tres primeiros libros, aparece marcado por un sincretismo vangardista (o máis orixinal da lírica galega moderna) e o tan atractivo neopopularismo (tan caro e definidor da súa Cantiga nova...); despois, Dona do corpo delgado, xa na súa primeira madurez, combina elementos popularistas cun moi persoal culturalismo (non entendido no seu momento); xa por fin, a súa colección última, agora, si, moi influente sobre as novas xeracións e tendencias, representa unha complexa montaxe de fondo culturalista e de intensa realización de toda unha intensa tópica simbólica, para dar expresión concentrada, de axustada melodía da lamentación, ás grandes e dramáticas polaridades temáticas que guiaron, desde os comezos, a súa creación lírica.
Esta proclamada unidade da súa obra non nega determinados matices ou transicións, ben evidentes, desde logo. Así, o seu ciclo de mocidade, os seus tres primeiros libros, aparece marcado por un sincretismo vangardista (o máis orixinal da lírica galega moderna) e o tan atractivo neopopularismo (tan caro e definidor da súa Cantiga nova...); despois, Dona do corpo delgado, xa na súa primeira madurez, combina elementos popularistas cun moi persoal culturalismo (non entendido no seu momento); xa por fin, a súa colección última, agora, si, moi influente sobre as novas xeracións e tendencias, representa unha complexa montaxe de fondo culturalista e de intensa realización de toda unha intensa tópica simbólica, para dar expresión concentrada, de axustada melodía da lamentación, ás grandes e dramáticas polaridades temáticas que guiaron, desde os comezos, a súa creación lírica.
Con estas elementais caracterizacións, Álvaro Cunqueiro signifícase hoxe, a esta altura das circunstancias, como un gran poeta de poderosa vixencia e dobre valor. E iso porque, nunha dirección, a súa obra primeira e temperá foi decisiva para a consolidación dos signos da modernidade na lírica galega, rompendo coas liñas tradicionais do enxebrismo e patrianismo; e noutra dirección ,cara ao futuro, porque o seu libro último resultou, á vez, non menos decisivo nos signos de ruptura coa dominante, entre 1950-1975, poética realista ou de razón histórica, definidora do período de posguerra. Cunqueiro, en fin, abriu as portas á escritura da postmodernidade.
Por Arcadio López Casanova
Tomado de: Centro Virtual Cervantes
Sem comentários:
Enviar um comentário