DEMOS ACUÁTICOS

Como estamos no mes de agosto, en días de vacación, eu tómome unhas horas de vagancia para contarlles a vostedes de demos acuáticos. Seica algún está bañándose preto de onde eu o fago, en augas da ría viguesa, en calquera das longas e finas praias da súa beira esquerda. Como saben ?contárono Patai e Graves no seu libro Mitos dos hebreos, tan curioso-, os talmudistas e cabalistas sosteñen que os luciferinos non poden meterse na auga, e por dúas razóns: a) porque se denunciarían ás xentes que os visen mergullarse, xa que producirían o mesmo fume e o mesmo chirrido que fai, ao entrar na auga, o ferro a lume vivo en fráguaa do ferreiro; b) porque, entrando o demo na auga, provoca tempestades nas que el mesmo perece. No entanto, a tradición europea Horst, co seu Demonomagia ao canto- cre que o demo pode bañarse no mar e nos ríos, e aínda que, cando viaxa en barco, este padece unha mala travesía, xa tempestades, xa calmas chichas, a nave chega ao seu destino. Sábese que varios demos utilizaron a nave do Holandés Errante para trasladarse de Europa a América, ou viceversa, ou viaxar polo Mediterráneo. Nun proceso da Inquisición, na Lima do século XVII, un demo apareceu instalado comodamente, con todos os servizos á súa disposición, no corpo dun comerciante, natural de Badaxoz ?que non todos os estremeños de Indias ían ser conquistadores, centauros ou case deuses-. Non había quen botase do corpo do estremeño ao diaño aquel, quen dixo chamarse Tuno, e o infernal discutía cos inquisidores, os cales preguntáronlle como chegara ao Perú e de onde. Dixo Tuno que en nave procedente de Sevilla, aínda que el desde facía séculos vivía en Toledo, "cabe as tinerías", e que, grazas a el, a pesar das tempestades, a flota do ano da súa viaxe chegara sen novidade. E para probar o da viaxe en nave Tuno dixo aos inquisidores "corenta e dous termos de mariñeiría, velas e manobras, e algúns obscenos". Asegúrase que, no XVIII, estando o que logo sería famoso violinista Paganini condenado a servir un remo nas galeras de Xénova, tiña como compañeiro destro de banco un demo, ao que vendeu a súa alma pola liberdade e a arte de tocar o violín. O demo iría a galeras por facerse con aquela alma sombría e misteriosa de Paganini, da que nos conta Heine, que lle escoitou tocar nas "Noites florentinas"... Polo pronto, pois, xa temos un demo que sabía remar.
O cardeal Hiller, home moi puntual nos seus relatos: en Escocia viu unha sirena, recollida en casa rica, domiciliada nunha bañeira e que sabía calcetar-, que escribiu unha Historia de Inglaterra, asegura que os demos que pasaron á Gran Bretaña foron nada menos que setecentos setenta e sete, e fixérono a nado, ao mesmo tempo que o Xudeu Errante, o cal ía de pé sobre as ondas coma se camiñase por un prado. Esta noticia de Hiller expón problemas: ou todos os demos saben nadar e pasaron a Gran Bretaña os que quixeron, ou foron escollidos entre os demos setecentos setenta e sete que sabían nadar e eran capaces de facer a travesía da Canle. Sería interesante saber o tempo que os demos nadadores tardaron en atravesar a Canle, e se a súa marca foi ou non batido polos que nos nosos tempos dedícanse a facer a travesía a nado. Podían ir en voo a Inglaterra, pero Hiller é formal: foron a nado. Hai máis: desta travesía a nado quedoulles, aos demos que traballan en Inglaterra, un lunar escamoso na nádega dereita.
Sábense todas as preocupacións dos europeos medievais ao construír unha ponte. Unha ponte, e isto sabíano os gregos, violaba a orde natural, pois unía as dúas beiras dun río, que por algo estaban separadas. O río había que cruzalo, pois, por un vao ou en barca. Os persas foron derrotados polos atenienses en terra e mar, en Maratón e Salamina, coa axuda dos deuses, furiosos contra o medo porque fixeran unha ponte de barcas para que o seu exército puidese pasar o Bósforo. Noutros lugares, unha ponte, como entre etruscos, era unha cousa sacra, e o pontifex, o hacedor de pontes, altísimo maxistrado. O Papa de Roma herdou da relixión antiga o seu título de Sumo Pontífice, de máximo hacedor de pontes. Na Idade Media sacrificáronse, nalgún lugar de Europa, humanos para enterrar as vítimas baixo os alicerces das pontes. E dalgunhas pontes dise aínda que foron construídos polo demo, ás veces nunha noite-. Pero tamén hai a versión contraria, a que fai que o demo impida a construción de pontes, buscando que a xente siga pasando os ríos en barca, ou por pasos de pedra nun vao. O demo fai escorregar ao que cruza, o suxeita na auga ameazándoo con afogalo, e por salvalo pídelle a alma. Hai demos especialistas, e algúns fixeron famoso na alta Idade Media a Frankfurt, cidade cuxo nomee significa Vao dos Francos. E tamén hai demos que non poden pasar un río por unha ponte. Na Inquisición renana, sóubose que un diaño non era culpable dun crime cometido no medio dunha ponte "porque é de saber común que o demo non pode atravesar un río por unha ponte". Neste caso, ou natación ou vao. E por se o demo no vao axexaba ao cristián, alí estaba Cristobalón, transportista.
En fin, hai demos que non lle teñen medo ao auga, atravesan a canle e os ríos. Haberá moitos que aproveitan o verán para ir ás praias e ás piscinas. Os máis elegantes irán a Saint-Tropez e aínda haberá os que anden a escandinavas polas praias da Costa Brava ou das Canarias. E algún se achegou a Galicia, e nadará na mesma onda en que eu o fago "ondas do mar de Vigo", caricias de amor na Idade Media cando trovaba Martín Codax, un poeta que parece que sabía nadar.
Álvaro Cunqueiro.